Báo chí luôn đổi mới, sáng tạo trong công cuộc phòng chống covid-19

Ngày đăng: 30-06-2021 Lượt xem: 1547

Trong những thành tựu của báo chí hơn một năm rưỡi qua, có thể nói, nỗ lực truyền thông phòng chống dịch Covid-19 là một kết quả đáng biểu dương. Báo chí đã sát cánh cùng các binh chủng khác – đặc biệt là ngành y - trong cuộc chiến chống lại đại dịch thế kỷ…

 

Ngay từ khi COVID-19 chỉ mới bùng phát ở Trung Quốc, chưa lan rộng trên thế giới đầu năm 2020, báo chí trong nước đã vào cuộc một cách tích cực.

Ngăn ngừa tin fake, xua tan nỗi lo

Cho đến hôm nay, đại đa số người dân đã hiểu biết hơn rất nhiều về Covid-19 và  những cách phòng tránh, nhưng những ngày tháng đầu tiên, thông tin về đại dịch này là nỗi ám ảnh. Và cứ như quy luật, khi xuất hiện những nỗi lo chung trong đời sống xã hội, cộng đồng dân cư rất nhạy cảm với những tin đồn. Tin đồn ngày nay còn được chắp cánh bởi công nghệ internet nên tác hại lớn hơn. Nỗi sợ - một bản năng sinh tồn khi có những vấn đề liên quan đến sức khỏe, tính mạng - như một thứ vũ khí tấn công vào môi trường truyền thông và nhiều người do chưa đủ bản lĩnh thông tin đã vô tình tiếp tay cho tin giả để gieo rắc nó. Và không ít kẻ xấu đã lợi dụng tâm lý chung này để tung tin giả nhằm những mục đích cá nhân, mục đích xấu (kinh doanh, chính trị). Truyền thông dựa trên nỗi sợ của cộng đồng là truyền thông bẩn nhưng kiểu làm truyền thông này rất khó ngăn chặn. Những thông tin giả về dịch COVID-19 tràn lan trên thế giới và trên các mạng xã hội Việt những tháng đầu năm 2020 bấy giờ cũng đáng lo ngại như virus SARS-COVI-2. Những tin tức giả được thêu dệt cho rùng rợn, những thuyết âm mưu xoay quanh đại dịch và cả những tin đồn liên quan đến cá nhân, doanh nghiệp, cơ quan đơn vị nhà nước… đã gây ra nhiều tác động bất ổn.

Chính trong bối cảnh ấy, báo chí đã nhanh chóng tự ý thức vai trò, sứ mệnh của mình trong dòng chảy thông tin: Phải làm cho người dân nhìn nhận báo chí là kênh chính thống để nghe, để quan tâm, để tin tưởng.

Cùng với nỗ lực xử phạt của cơ quan chức năng, báo chí đã góp phần vạch trần tin giả, cung cấp nhanh thông tin đầy đủ cho người dân về tình hình dịch bệnh, góp phần ổn định đời sống, tâm lý người dân.

Truyền thông trên nhiều mặt trận

Xin được nói thêm rằng, truyền thông chống dịch Covid-19 không chỉ có báo chí. Hơn một năm qua, thuê bao điện thoại di động đều thường xuyên nhận được các tin nhắn từ Bộ Y tế, Bộ Thông tin - Truyền thông mang nội dung giải đáp những câu hỏi cơ bản, cung cấp những kiến thức cần thiết nhất về dịch bệnh… Khó mà kể hết những hình thức truyền thông cực kỳ phong phú: băng rôn, pa-nô, bảng điện tử, tài liệu in ấn, tờ rơi, áp phích, xe lưu động… Đồng hành cùng với báo chí còn có các thành viên mạng xã hội, từ Facebook, YouTube, Zalo, Viber đến Lotus và các mạng trong nước đều vào cuộc trong nỗ lực truyền thông phòng chống dịch bệnh COVID-19. Các fanpage do cơ quan, ban ngành chức năng lập ra thu hút hàng chục ngàn lượt theo dõi và chia sẻ. Nhiều facebooker và các chuyên trang trên mạng gần như ngày nào cũng thông tin nhanh về tình hình dịch bệnh, giải thích những vấn đề còn khúc mắc trong cộng đồng, chia sẻ những thông tin khoa học bổ ích.

Nhiều hình thức nghệ thuật như thơ, hò, vè, ca khúc, tranh cổ động, tranh biếm họa, tiểu phẩm sân khấu… cũng xuất hiện. Những tác phẩm nghệ thuật này động viên mọi người cùng chung tay chống dịch bằng những hành động thiết thực.

Nhưng, có thể nói, chính báo chí mới là người lính xung kích trên mặt trận truyền thông này. Những thước phim, những bức ảnh khắc họa hình ảnh người áo trắng ngành y ở tâm dịch đã làm rung động hàng triệu trái tim.

Chính thông tin từ báo chí mới là thông tin cơ bản để mạng xã hội tiếp tục chia sẻ, lan truyền, bàn luận. Chính thông tin từ báo chí mới là nguồn cảm hứng cho những sáng tác nghệ thuật tuyên truyền phòng chống đại dịch. Và chính thông tin từ báo chí đã góp phần giúp người dân biết hành xử đúng đắn, góp phần vào công tác kiểm soát tốt tình hình, góp phần hạn chế sự lây lan của dịch bệnh

Các báo có chuyên trang, các đài phát thanh – truyền hình đều có chuyên mục trực tiếp tuyên truyền phòng chống dịch Covid-19. Và hơn 500 ngày đã qua kể từ khi ca bệnh số 1 xuất hiện ở Việt Nam, không ngày nào thông tin phòng chống dịch lại không xuất hiện trên báo chí Việt ở các loại hình, các hình thức thể loại. Báo chí đã sát cánh với ngành y tế trong hoạt động truyền thông, như một binh chủng đặc biệt cùng chiến hào chống giặc Covid-19.

Nhà báo phải dấn thân, báo chí phải thay đổi

Hằng ngày, những hình ảnh người cách ly từ tâm dịch, hoạt động của đội ngũ y bác sĩ, những chiến công thầm lặng của bộ đội biên phòng, của cảnh sát v.v… đã được báo chí phản ánh cho cộng đồng cùng chia sẻ, thấu hiểu, đồng cảm và tham gia hành động. Hằng ngày, các ý kiến từ những đồng chí lãnh đạo, các chuyên gia đầu ngành, những tâm sự của các “nhân vật chính” trong bức tranh chống dịch trên cả nước đã đến với công chúng qua báo chí. Tất cả đã góp phần không chỉ thông tin đầy đủ, chân thật mà còn hỗ trợ cho người dân những quyết định đúng đắn trong ứng xử, trong hoạt động.

Để có được kết quả ấy, nhiều nhà báo cũng phải dấn thân nơi tuyến đầu, cũng chấp nhận rủi ro trong tác nghiệp, cũng phải khắc phục những thiếu thốn về phương tiện chuyên dụng…

Cơ quan báo chí đã và đang bị tác động bởi đại dịch Covid-19 nên buộc phải chuyển đổi nhiều hình thức tác nghiệp. Những hình thức tòa soạn online, “tòa soạn phi toà soạn” ra đời. Nhiều báo in tổ chức tòa soạn dã chiến tại nhà riêng do tòa cao ốc của tòa soạn mình nằm trong diện bị phong tỏa.

"Tòa soạn dã chiến" của báo Pháp luật TPHCM 

Trên màn ảnh truyền hình hơn một năm qua, chúng ta đã chứng kiến nhiều nhân vật nổi tiếng như cầu thủ, nghệ sĩ, chuyên gia… tự đặt thiết bị ghi hình, nhìn vào ống kính và trả lời câu hỏi phỏng vấn của phóng viên đang ở cách đó khá xa, thậm chí có khi tới nửa vòng trái đất do không thể tiếp xúc trực tiếp với phóng viên.

Nhiều cuộc phỏng vấn theo kiểu truyền thống giờ đây cũng phải giữ khoảng cách an toàn cho phóng viên và nhân vật. Các phóng viên truyền hình phải dùng “cây sào” dài để nối vào micro chứ không cầm mic trên tay như trước. Các buổi tọa đàm phát thanh trong phòng thu, khoảng cách ghế ngồi giữa các khách mời, người dẫn chương trình đều phải giãn ra theo đúng quy định và vì đeo khẩu trang nên âm thanh ghi từ nhân vật không tốt, không rõ…

Khó mà kể hết những thay đổi trong tác nghiệp báo chí thời Covid-19, nhưng vượt lên những trở ngại, báo chí đã góp phần làm được một điều đáng quý: xây dựng niềm tin cho cả xã hội vào hệ thống y tế Việt Nam, Chính phủ Việt Nam.

PHÚ TRANG