Không thể dùng một hành vi phạm pháp để xử lý hành vi phạm pháp

Ngày đăng: 30-10-2019 Lượt xem: 2454

Trưa 17/10, một nhóm người chủ yếu là nam thanh niên xông đến nhà trọ của anh Đoàn Văn Tý, 30 tuổi, tạm trú ở thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang, lôi anh ra ngoài sân, bắt ngồi xuống khoanh tay, rồi tát rất mạnh nhiều lần vào mặt anh và chửi bới. Cùng với việc hành hung, nhóm người này còn quay lại clip và đưa lên mạng facebook ngay sau đó.

Khi đám đông cuồng nộ

Vì sao có chuyện đám đông tự ý xông vào nhà và đánh người như thế? Trước đó mấy ngày, trên mạng xã hội facebook xuất hiện clip anh Đoàn Văn Tý đánh đứa con nhỏ 2 tuổi bằng những cái tát rất mạnh sau khi đi nhậu về. Thực ra, clip đó có từ 2 năm trước, người vợ cũ đã ly dị của anh Tý vừa tung lên mạng khi nghe tin anh Tý sắp có vợ mới. Khi clip đó lan tràn trên mạng, nhiều người xem và bức xúc đòi phải xử người cha bạo hành con mình. Trong số những người bức xúc và kêu gào “xử lý” ấy, có ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng. Ca sĩ nổi tiếng này xem clip và vì quá bức xúc, anh đã viết lên facebook nội dung treo thưởng 20 triệu đồng cho người nào tát liên tục vào mặt anh Tý (có quay clip làm bằng chứng).

Mới đây, ca sĩ nổi tiếng Đàm Vĩnh Hưng phải lên Facebook viết lời xin lỗi và trong status ấy, anh tự thừa nhận rằng do thiếu hiểu biết về luật nên đã vô tình có hành vi "xúi giục bạo lực"…  

Nội dung status xin lỗi này có đoạn: “Tôi là người có sự ảnh hưởng với công chúng nhưng lại chọn cách sai pháp luật, làm xao động đến dư luận trong mấy ngày qua cũng chỉ vì lòng trắc ẩn của tôi dành cho đứa trẻ. Và tôi luôn trong tâm thế sẵn sàng đón nhận sự khiển trách của luật pháp một cách nghiêm túc".

Cũng cần nói thêm, những người xông vào đánh và “xử án” anh Tý là những người không hề quen biết anh mà chỉ xuất phát từ bức xúc khi xem clip trước đó trên mạng xã hội, đồng thời với việc đọc những bình luận yêu cầu trừng phạt người cha trong clip ấy!

Khi câu chuyện từ Mỹ Tho chưa nguôi trong cộng đồng thì mới đây, vào chiều 26/10, tại xã Hòa Khánh Tây, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An, hơn 50 người kéo đến Tịnh thất Bồng Lai (nơi cư trú của 5 chú tiểu tham gia chương trình Thách thức danh hài) đập phá, hành hung sư thầy khiến dư luận bức xúc khi xem clip trên mạng xã hội. Số người đến hành hung đập phá tại Tịnh thất ấy được dẫn dắt bởi một cặp vợ chồng. Cặp vợ chồng này cho rằng đứa con gái 21 tuổi của họ đang bị bắt cóc ở trong Tịnh thất này (Họ cho biết con gái họ muốn đi tu nhưng gia đình phản đối và khẳng định cô gái ấy đang bị giam giữ tại đây, trong khi các nhà sư tại Tịnh thất thì phủ nhận thông tin này).

Khi đoạn clip về vụ việc ồn ào ở Tịnh thất Bồng Lai lan truyền rất nhanh trên mạng, cơ quan công an địa phương đã nhanh chóng vào cuộc để điều tra làm rõ hành vi “xâm phạm chỗ ở của người khác”, “làm nhục người khác”… Nhưng cũng trong thời gian ấy, trên mạng xuất hiện rất nhiều ý kiến bất bình và rất nhiều lời kêu gọi bảo vệ Tịnh thất khi clip ấy được chia sẻ. Đã có hơn 100 thanh niên chạy xe gắn máy về đây để “giữ an ninh cho tịnh thất”. Sự có mặt của những nhóm facebooker tự phát này làm tình hình ở địa phương càng thêm phức tạp. Cơ quan công an phải cử người có mặt tại hiện trường để giữ an ninh trật tự. Người dân địa phương rất khó chịu vì họ phá vỡ nếp yên tĩnh thường nhật.

Những ví dụ về hiện tượng “500 anh em cộng đồng mạng” tự ra tay đòi công lý như thế lâu nay rất nhiều và đó là hiện tượng đáng quan ngại. Chúng ta đã từng biết đến những vụ việc thương tâm khi đám đông nhân danh công lý để xử, mà lại xử nhầm những người bị cho là bắt cóc trẻ con. Nhiều quán ăn, nhà hàng cũng bị nhóm người nhân danh giữ gìn uy tín địa phương đến “xử” chủ quán vì chặt chém (từ thông tin chưa chính xác trên mạng)…

Mới thoạt nhìn, những hành động ấy có vẻ như xuất phát từ động cơ trong sáng, chính đáng, làm việc nghĩa. Nhưng bản chất của đám đông là đánh cho chừa, nhiều người tham gia các “phiên xử” ấy do bị a dua vì tâm lý đám đông.

Không có cái gọi là “công lý đám đông”

Hiện tượng những nhóm người dân trực tiếp “thực thi pháp luật” bằng cách tự mình kết án và thi hành án đối với người mà họ cho là có tội thường được các nhà tâm lý học gọi là “công lý đám đông”. Đây là hiện tượng tự phát và trong nhiều trường hợp, nó cực kỳ nguy hiểm.

Vì sao? Vì không thể dùng cái sai để xử lý cái sai. Không thể dùng một hành vi phạm pháp để xử lý hành vi phạm pháp. Không thể lấy "bạo lực" để răn đe "bạo lực"!

Đó không thể được xem là bảo vệ công lý. Nói cách khác, “công lý đám đông” không thể bảo vệ được công lý.

Chúng ta đang sống trong một Nhà nước pháp quyền. Một xã hội văn minh có những thiết chế để bảo vệ công lý. Pháp luật mà cụ thể là hệ thống tòa án với những lý thuyết công bằng, với những nguyên tắc về quyền con người, quyền công dân, các chuẩn mực tố tụng… mới bảo đảm được quy trình xét xử và kết quả xét xử không chỉ là một bản án có quyền lực nhà nước, mà còn là một bản án bảo đảm được nhân quyền, quyền lợi của công dân và sự bình ổn, sự đồng thuận chung của xã hội.

Truyền thông xã hội mà cụ thể là mạng xã hội cho phép chúng ta có thể nói lên tiếng nói của mình, cho phép chúng ta có thể phê phán hành vi phạm pháp để ngăn chặn và góp phần làm xã hội tốt đẹp hơn. Nhưng chúng ta không được phép kêu gọi bạo lực. Điều 16 Luật An ninh mạng nghiêm cấm hành vi kích động gây bạo loạn, phá rối an ninh, gây rối trật tự công cộng. Hãy lưu ý rằng: Ranh giới giữa “làm việc nghĩa” và vi phạm pháp luật trong chuyện tự cho mình cái quyền trừng phạt người khác rất mong manh. Đừng vì yếu tố cảm xúc khi thấy chuyện bất bình mà quên rằng chúng ta cần tuân thủ pháp luật, cần sống và làm việc theo pháp luật.

PHÚ TRANG