Phát huy tinh thần và ý nghĩa Ngày Quốc tế Lao động 1/5

Ngày đăng: 01-05-2021 Lượt xem: 819

1. Đấu tranh nhân Ngày Quốc tế Lao động 1/5 dưới sự lãnh đạo của Đảng

Vào thập niên 1920, trên hành trình bôn ba đi tìm đường cứu nước, hòa mình với cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản, với đời sống của nhân dân lao động ở các quốc gia, tại nhiều châu lục, Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đã tham dự một số lễ kỷ niệm Ngày Quốc tế Lao động 1/5. Theo Hồ Chí Minh biên niên tiểu sử[1], thì năm 1920, 1922 Người tham dự tại nước Pháp (tr.95, 163); năm 1924 tại nước Nga (tr.268) và năm 1925 tại Trung Quốc (tr.321-322).

Không chỉ quan tâm đến vấn đề đời sống nhân dân lao động các nước tư bnar, Nguyễn Ái Quốc còn đặc biệt quan tâm vấn đề này ở các nước thuộc địa và phụ thuộc. Những vấn đề liên quan đến đời sống của nhân dân, nhất là ngày làm việc 8 giờ theo tinh thần của Ngày Quốc tế Lao động 1/5 đã được ghi rõ Chánh cương vắn tắt của Đảng được thông qua tại Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản, thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (1930). Cụ thể, Chánh cương vắn tắt của Đảng nêu rõ: "Chủ trương làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản"; "đánh đổ chủ nghĩa đế quốc Pháp và phong kiến. Làm cho nước Nam hoàn toàn độc lập. Dựng ra chính phủ công nông binh. Tổ chức ra quân đội công nông"; "thủ tiêu hết các thứ quốc trái. Thâu hết sản nghiệp lớn (…) của tư bản đế quốc Pháp giao cho Chính phủ công nông binh quản lý"; "thâu hết ruộng đất của đế quốc chủ nghĩa làm của công chia cho dân cày nghèo", "bỏ sưu thuế cho dân cày nghèo", "mở mang công nghiệp và nông nghiệp", "thi hành luật ngày làm 8 giờ"[2]…

Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, cách mạng Việt Nam đã có người cầm lái. Con đường cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng không chỉ đáp ứng nhu cầu tất yếu của lịch sử dân tộc mà còn phù hợp xu thế thời đại, hòa mình vào dòng chảy chung của sự nghiệp cách mạng thế giới. Trên hành trình đấu tranh cho độc lập, tự do, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: "Đảng là đội tiên phong của vô sản giai cấp, phải thu phục cho được đại bộ phận giai cấp mình, phải làm cho giai cấp mình lãnh đạo được dân chúng"[3]; đồng thời, "phải thu phục cho được đại bộ phận dân cày nghèo" và "trong khi liên lạc với các giai cấp, phải rất cẩn thận, không khi nào nhượng một chút gì lợi ích gì của công nông mà đi vào đường thỏa hiệp"[4]…

Ngày sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, một làn sóng đấu tranh cách mạng đã nổ ra từ khắp thành thị đến nông thôn. Nhân dân lao động đã treo cờ Đảng ở nơi công cộng, rải truyền đơn ở các đường phố, công sở… Nhiều cuộc mít tinh biểu tình, bãi công, tuần hành thị uy được tiến hành ở nhiều nơi. Trên cơ sở đó, Đảng chủ trương lấy việc kỷ niệm Ngày Quốc tế Lao động 1/5 để phát động một cao trào cách mạng rộng lớn trong toàn quốc.

Hưởng ứng cuộc đấu tranh đòi quyền lợi cho giai cấp công nhân, dưới sự lãnh đạo của Đảng, phong trào đấu tranh ngày 1/5/1930 đã mở đầu cho cao trào cách mạng 1930-1931 mà đỉnh cao là Xô Viết- Nghệ Tĩnh. Lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng Việt Nam, giai cấp công nhân và nhân dân lao động toàn quốc đã mít tinh, biểu tình kỷ niệm Ngày Quốc tế Lao động 1/5; đã thể hiện rõ sức mạnh của khối liên minh công - nông trong việc đấu tranh đòi quyền lợi và bày tỏ tình đoàn kết với giai cấp công nhân thế giới…

Tại nhà máy xe lửa Trường Thi, nhà máy Cưa, nhà máy diêm Bến Thủy (Nghệ An), hàng nghìn thợ thuyền cùng sát cánh với các giới thợ hỏa xa, thợ in, nông dân ngoại thành đòi ngày làm việc 8 giờ, giảm sưu thuế. Cùng với đó, cuộc đấu tranh của 4.000 công nhân nhà máy sợi Nam Định;  cuộc mít tinh với năm nghìn người tham dự được tổ chức tại rạp hát Thành Xương (Sài Gòn)… đã góp phần vào cao trào cách mạng toàn quốc do Đảng lãnh đạo.

Sau cao trào cách mạng 1930 - 1931, việc kỷ niệm Ngày Quốc tế Lao động 15 không được tiến hành rầm rộ ở bên ngoài, song vẫn được tổ chức trong các lao tù của đế quốc. Các chiến sĩ cộng sản bị bắt giam trong nhà tù đã tổ chức kỷ niệm Ngày 1/5 để không chỉ giữ vững tinh thần đấu tranh cách mạng mà còn bồi đắp tinh thần, ý chí và quyết tâm cho cuộc đấu tranh sắp tới, vì độc lập, tự do của Tổ quốc.

Bước sang thời kỳ 1936-1939, lợi dụng nhiều điều kiện hoạt động công khai hợp pháp, Đảng lãnh đạo nhân dân lao động tổ chức kỷ niệm Ngày Quốc tế Lao động 1/5 một cách trọng thể, nhằm đạt những mục tiêu cụ thể, thiết thực. Ở Sài Gòn, bộ phận công khai của Đảng tổ chức cuộc mít tinh có hàng ngàn người tham gia, với các khẩu hiệu đòi tự do, dân chủ, triệt để thi hành luật lao động, đòi tăng lương, giảm sưu thuế, chống chiến tranh, ủng hộ hòa bình, ủng hộ Liên Xô và cuộc kháng chiến của nhân dân Trung Quốc và Tây Ban Nha. Đặc biệt, cuộc mít tinh ngày 1/5/1938 tại trường Đấu xảo Hà Nội (Cung Văn hóa Lao động Hữu nghị Việt - Xô ngày nay) thu hút trên 25.000 người của 25 đoàn khác nhau tham gia. Đây là cuộc mít tinh lớn nhất nhằm biểu dương sức mạnh của nhân dân lao động trong trong thời kỳ vận động dân chủ.

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, Ngày 1/5 trở thành ngày hội lớn của giai cấp công nhân và nhân dân lao động cả nước. Ngày 18/2/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 22 -C/NV/CC về những ngày nghỉ Tết, kỷ niệm lịch sử và lễ tôn giáo, trong đó công bố: Ngày 1/5 là một trong những ngày lễ chính thức và công nhân, lao động cả nước được nghỉ một ngày có hưởng lương. Kể từ đây, Ngày Quốc tế Lao động 1/5 được coi là một trong những ngày lễ chính thức hằng năm ở Việt Nam.

Ngày 29/4/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 56/SL quy định công nhân được hưởng lương ngày nghỉ lễ Quốc tế Lao động 1/5. Ngày 1/5/1946, lần đầu tiên trong lịch sử nước ta, ngày Quốc tế Lao động được tổ chức trọng thể tại Hà Nội, với sự tham dự của 20 vạn nhân dân lao động. Nhân dịp này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc lời kêu gọi: “Cùng toàn quốc đồng bào! Cùng anh chị em lao động! Ngày 1 tháng 5 là một ngày tết chung cho lao động cả các nước trên thế giới. Đó là một ý nghĩa đoàn kết rất sâu xa. Ở nước ta, lần này là lần đầu đồng bào ta, anh chị em lao động ta, được tự do đón tiếp ngày 1 tháng 5. Vậy nên nó có ý nghĩa đặc biệt sâu xa hơn nữa. Đối với chúng ta nó là một ngày để tỏ cho thế giới biết rằng ngày này chẳng những là ngày tết lao động, mà nó còn là ngày toàn dân đoàn kết. Đoàn kết để giữ vững tự do dân chủ. Đoàn kết để kiến thiết nước nhà. Đoàn kết để xây dựng một đời sống mới”[5].

2. Nhân rộng các hoạt động nhân kỷ niệm Ngày Quốc tế Lao động 1/5

Sau thắng lợi của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, miền Nam đã được giải phóng, Tổ quốc thống nhất, cả nước cùng đi lên chủ nghĩa xã hội. Trong suốt quá trình đấu tranh cách mạng, giai cấp công nhân Việt Nam đã trưởng thành về chính trị, tư tưởng và tổ chức; phát triển rất nhanh chóng, cả về số lượng, chất lượng, cơ cấu; đóng vai trò lớn trong quá trình phát triển kinh tế, đảm bảo sản xuất trong tất cả các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế. Đặc biệt, sau hơn 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới và hơn 12 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 6 khóa X/Nghị quyết số 20/NQ-TW về "Tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước", giai cấp công nhân Việt Nam ngày càng phát triển, tiếp tục khẳng định và phát huy vai trò, địa vị của mình trong thực tiễn xây dựng, bảo vệ Tổ quốc…

Thực tế cho thấy, từ những hoạt động thực tiễn của mình, Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đã sớm đến với Ngày Quốc tế Lao động 1/5 và Ngày 1/5 cũng sớm đến với phong trào đấu tranh cách mạng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động Việt Nam. Trở thành ngày hội lớn, Ngày Quốc tế Lao động 1/5 hằng năm là ngày Tết đầy ý nghĩa của nhân dân lao động trên cả nước. Thông qua ngày lễ kỷ niệm đó, giai cấp công nhân và nhân dân lao động cả nước đoàn kết, cùng chung sức, đồng lòng, thi đua lập thành tích để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đồng thời, đoàn kết rộng rãi và thắt chặt quan hệ với các tổ chức công đoàn trên thế giới, thực hiện đường lối đối ngoại của Đảng vì hòa bình, hợp tác phát triển, góp phần quan trọng vào sự nghiệp đổi mới và hội nhập quốc tế của đất nước.  

Phát huy tinh thần, ý nghĩa và giá trị thiết thực của ngày Quốc tế Lao động, Ngày 1/5 hằng năm vừa là ngày kỷ niệm Quốc tế Lao động lại vừa là điểm xuất phát của nhiều phong trào thi đua yêu nước. Tại Lễ kỷ niệm 125 ngày Quốc tế Lao động 1/5/2011, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã phát động "Tháng Công nhân” năm 2011; coi "Tháng Công nhân"/tháng 5 hằng năm là ngày hội của công nhân, viên chức và người lao động cả nước.

Trong "Tháng Công nhân", cấp ủy, chính quyền và các tổ chức đoàn thể chính trị, xã hội cả nước chú trọng xây dựng kế hoạch hành động nhằm xây dựng giai cấp công nhân có bản lĩnh chính trị vững vàng, có tinh thần đoàn kết dân tộc, trình độ chuyên môn, nghề nghiệp vững, đáp ứng yêu cầu của công việc…; đồng thời, tuyên truyền, giáo dục, làm cho tổ chức và cá nhân người sử dụng lao động nhận thức sâu sắc ý nghĩa và tầm quan trọng của "Tháng Công nhân”; chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên và người lao động…

Cùng với đó, các cơ quan, địa phương, đơn vị đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước; gắn các phong trào thi đua yêu nước với thực hiện nhiệm vụ chính trị cũng như tổ chức các hoạt động chăm lo, bảo vệ quyền lợi cho người lao động, nhất là gắn với thực hiện Chỉ thị số 03-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XI về "Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh".

Ngày 24/2/2012, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã đồng ý chủ trương lấy tháng 5 hằng năm là “Tháng Công nhân", với mục tiêu chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân, viên chức và người lao động; đồng thời, xây dựng quan hệ lao động hài hoà, ổn định, tiến độ trong doanh nghiệp và tăng cường sự lãnh đạo của các cấp uỷ đảng, nâng cao trách nhiệm của chính quyền các cấp quan tâm xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp, hiện đại hoá đất nước.

Đây cũng là năm thứ 4, Thủ tướng Chính phủ quyết định lấy tháng 5 là "Tháng hành động về an toàn, vệ sinh lao động", với mục tiêu nâng cao nhận thức và sự tuân thủ pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động; cải thiện điều kiện làm việc, chăm sóc sức khỏe cho người lao động. Từ đó, "Tháng Công nhân", "Tháng hành động về an toàn vệ sinh lao động" được các cấp công đoàn tổ chức rộng khắp trên cả nước vào tháng 5 hằng năm.

Những năm qua, hoạt động "Tháng Công nhân", "Tháng hành động về an toàn vệ sinh lao động" đã trở thành cao trào, tạo sức lan tỏa sâu rộng, ghi dấu ấn đậm nét về việc chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng cho công nhân, viên chức và người lao động. Sức hấp dẫn và sự lan tỏa của "Tháng Công nhân", "Tháng hành động về an toàn vệ sinh lao động" không chỉ thể hiện đúng tinh thần của Ngày Quốc tế Lao động 1/5 mà còn tác động tích cực đến xã hội, với những việc làm cụ thể như: tuyên truyền, phổ biến, tư vấn pháp luật, hướng dẫn thương lượng, ký kết hợp đồng lao động, thoả ước lao động tập thể. Đi cùng với đó, là những hoạt động chăm sóc, khám sức khoẻ cho người lao động, tăng cường các hoạt động nhân đạo, thăm hỏi, tặng quà, chia sẻ khó khăn với những trường hợp bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, giúp cho công nhân và những người lao động nghèo có điều kiện để vươn lên; đẩy mạnh các hoạt động trong phong trào "Mái ấm công đoàn"; trong các quỹ "Bảo trợ trẻ em", quỹ "Vì người nghèo", quỹ "Đền ơn đáp nghĩa"…

Kỷ niệm 135 năm Ngày Quốc tế Lao động 1/5/2021, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã phát động: 1) "Tháng Công nhân" năm 2021, với chủ đề "Đoàn kết, sáng tạo, vượt khó, phát triển", với bốn nhóm hoạt động. Trong đó, trọng tâm là Chương trình "75 nghìn sáng kiến - vượt khó, phát triển" hướng về "Tháng Công nhân" cùng đất nước vượt khó, chung tay thực hiện mục tiêu kép: đưa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng vào cuộc sống và chào mừng ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026. 2) "Tháng hành động về an toàn vệ sinh lao động" năm 2021, với chủ đề “Tăng cường đánh giá, kiểm soát các nguy cơ rủi ro về an toàn, vệ sinh lao động và sự tham gia của an toàn, vệ sinh viên”, nhằm đẩy mạnh các hoạt động phòng ngừa tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp về tăng cường sự tham gia tích cực của các cấp công đoàn và đội ngũ an toàn vệ sinh viên.

Cũng tại Thành phố Hồ Chí Minh, nhân kỷ niệm Ngày Quốc tế Lao động 1/5/2021, Liên đoàn Lao động Thành phố đã triển khai hành động “Tháng Công nhân” lần thứ 13, với chủ đề “Đoàn kết, sáng tạo, vượt khó, phát triển”. Đây không chỉ là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng mà còn là đợt hoạt động cao điểm chăm lo cho đội ngũ công nhân, viên chức lao động của Thành phố mang tên Bác.

Trong Tháng Công nhân”, Liên đoàn Lao động Thành phố đề nghị các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp thực hiện có hiệu quả các chương trình hoạt động trọng tâm như vận động công nhân, viên chức, lao động thực hiện Chương trình “75 nghìn sáng kiến, vượt khó, phát triển”; “Tháng lao động giỏi”; đồng thời tổ chức các phong trào thi đua ổn định và phát triển sản xuất; kịp thời tuyên dương gương lao động giỏi/lao động sáng tạo của mỗi người lao động trong lao động sản xuất, nâng cao năng suất lao động.

Cùng với đó, việc triển khai sâu rộng Chương trình “Lắng nghe - Thấu hiểu - Chia sẻ”, Chương trình “Đồng hành cùng doanh nghiệp”, chương trình “Mái ấm Công đoàn”, “Trái tim nghĩa tình”, chương trình “Phúc lợi cho đoàn viên và người lao động”… và các hoạt động “Cảm ơn người lao động” của các cấp công đoàn trên địa bàn Thành phố sẽ góp phần kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình sản xuất, kinh doanh, nhất là những khó khăn trong khôi phục sản xuất sau dịch Covid-19.

Có thể nói, các hoạt động thiết thực trong “Tháng Công nhân” lần thứ 13 không chỉ hướng về cơ sở, diễn ra tại cơ sở, tại địa bàn có đông công nhân, người lao động, công nhân trực tiếp sản xuất trong các khu chế xuất/khu công nghiệp; không chỉ phối hợp với các cơ quan chức năng kiểm tra, đánh giá kết quả, thúc đẩy thực hiện tốt hơn, đúng quy định pháp luật các chế độ, chính sách liên quan đến quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp của người lao động… mà còn gắn liền với việc chăm lo đời sống, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động, nhất định sẽ đem lại lợi ích thiết thực cho công nhân, viên chức và người lao động trên địa bàn Thành phố.

TS. Văn Thị Thanh Mai