YouTube ngày càng có nhiều kênh chứa thông tin sai sự thật

Ngày đăng: 08-06-2020 Lượt xem: 4019

Là một mạng xã hội dạng video thu hút người dùng lớn thứ 2 trên thế giới, YouTube ngày càng có nhiều kênh thông tin chứa những nội dung nhảm nhí, chứa thông tin sai sự thật, thông tin có tính chất bạo lực, thông tin chống Đảng và Nhà nước…

Không phủ nhận YouTube là mạng thông tin giải trí phong phú đa dạng cho nhiều tầng lớp, nhưng đây cũng là môi trường truyền thông đầy cạm bẫy với những thông tin độc hại

Mặc dù YouTube luôn công bố rằng họ có “Nguyên tắc cộng đồng” hết sức chi tiết, đầy đủ để ngăn cản thông tin xấu, nhưng không phải bất kì nội dung nào trên mạng xã hội này đều đảm bảo an toàn cho người dùng, nhất là trẻ em và những người lớn tuổi chưa quen với môi trường truyền thông nhiều rủi ro này. 

Từ thông tin giật gân đến thông tin chính trị

Vào trang chủ của YouTube, không có gì khó để tìm những cái tiêu đề giật gân (rất hấp dẫn, rất dễ gây tranh cãi), hay những tiêu đề nặng tính bạo lực, và thậm chí những tiêu đề bám sát “trend thời sự” để bàn các chuyện chính trị - xã hội theo chiều hướng kích động. Chúng tôi không muốn kê các ví dụ đó ra đây, vì như vậy, vô hình trung, đi quảng cáo không công cho các clip ấy.

Cứ mỗi phút, có hơn 400 video clip được đăng lên mạng YouTube và đây được xem là một nền tảng giải trí, học tập cực kỳ phong phú. Tất nhiên, chúng ta không phủ nhận vai trò của các kênh YouTube chất lượng, nghiêm túc chiếm đa số, nhưng cũng không thể không lo ngại khi ngày càng có nhiều kênh thông tin nhảm nhí, sai lệch trên mạng xã hội này được quảng bá đến nhiều người dùng chưa đủ bản lĩnh.

YouTube không chỉ là mạng thông tin đơn thuần mà còn cho phép người dùng tạo ra kênh riêng cho mình. Vì thế, chỉ với một chiếc điện thoại di động, ai cũng có thể mở… “đài truyền hình YouTube”. YouTuber ở Việt Nam ngày càng nhiều và đa dạng. Trong số những kênh của các YouTuber ở Việt Nam hoặc dùng tiếng Việt nhưng từ nước ngoài, số người sản xuất nội dung tốt, chất lượng, an toàn không nhiều. Đa số là các kênh nhàn nhạt, và đặc biệt, có một tỷ lệ không nhỏ những kênh liên tục có nhiều nội dung vi phạm chính sách về trẻ em, những nội dung lạo lực, những nội dung bịa đặt thông tin sai lệch, những nội dung tuyên truyền chính trị phản động…

Năm ngoái, YouTube và Facebook từng bị cộng đồng phê phán về việc truyền thông ác ý trong vụ trò chơi Thử thách Momo. Đó là một trong những nội dung nguy hại đến trẻ em dùng YouTube Kid. Nhưng không chỉ có vụ quái vật Momo, nhiều nội dung như hướng dẫn chơi ma túy, tự sát và các trò mạo hiểm khác hiện vẫn còn tồn tại trên mạng xã hội này. Đó là những kênh thông tin tác động xấu đến tâm lý trẻ nhỏ: trẻ em dễ dàng bắt chước và làm theo vì chưa đủ nhận thức đúng sai với các hình ảnh, lời bình chúng tiếp nhận.

Loạt clip thuộc series “Lớp học nhí nhố”, một kênh YouTube dành cho trẻ em, đăng tải nhiều video có nhan đề khiến trẻ hiểu lầm như: Ăn xương rồng trừng trị sao đỏ “Xanh lanh chanh”, “Ăn Ipad trong lớp troll “Xanh lanh chanh” xấu tính tráo quả”, “Làm giả bột giặt từ sữa bột”. Kênh gần 4 triệu lượt đăng kí theo dõi nhưng  những lại không có nội dung, không mang tính giáo dục phù hợp với trẻ em và mục đích chính cũng chỉ thu hút nhiều lượt xem

Thuật toán của YouTube không ưu tiên sự thật

Điều gì khiến những thông tin nhảm nhí xuất hiện khi bạn tìm kiếm hay vào trang YouTube? Câu trả lời chính là ở thuật toán nội dung của YouTube. Thuật toán này không ưu tiên sự thật mà chỉ quan tâm tới việc kéo dài thời gian của người xem video, giữ chân họ càng lâu càng tốt để tăng doanh thu từ quảng cáo.

Thuật toán của YouTube thường chuộng các kênh có lượt upload đều đặn bất kể chất lượng. Ước tính, mỗi video có 1 triệu lượt xem mang về khoảng 20 triệu đồng cho mạng xã hội này. Con số này nhảy vọt trên 10 triệu lượt view thì có thể kiếm được hàng trăm triệu đồng mỗi tháng. Nguồn doanh thu béo bở từ YouTube khiến người ta không khỏi mờ mắt trong trận chiến “câu view” để đem về lợi nhuận. Doanh thu của YouTube năm 2019 đạt 15 tỷ USD, chiếm 10% doanh thu của Google. Doanh thu cao nhưng YouTube vẫn đang đối mặt với phản ứng của cộng đồng, của chính phủ nhiều nước về vấn đề quản lý nội dung. Và hơn hết có thể thấy bài toán khó mà YouTube cần giải quyết là chặt chẽ hơn trong kiểm duyệt video tải lên để người dùng an tâm khi sử dụng công cụ phổ biến thứ 2 trên thế giới này. 

Ông Guillaume Chaslot, kỹ sư phần mềm tại YouTube - Google từ năm 2010 - 2013, cho biết: "Ở trên YouTube, những thứ viễn tưởng được xem nhiều hơn những gì thực tế. Mạng xã hội này giống như thực tại, nhưng nó được làm méo mó để khiến bạn dành nhiều thời gian hơn trên mạng. Hệ thống không ưu tiên sự thật, tính cân bằng hay lợi ích cho cộng đồng."

Đừng vội trách YouTube khi đưa ra thuật toán như vậy, thực tế là họ chỉ chạy theo thị hiếu của người xem mà thôi. Sự tò mò là bản tính của con người, mà chúng ta thường bị hấp dẫn bởi những video có nội dung tranh cãi.

Bà Yelitza Garcia - chuyên gia marketing mạng xã hội, thành phố Miami, Mỹ - cho biết: "Dù chính sách của YouTube khá chi tiết, nhưng có nhiều trường hợp, họ thu quảng cáo ở cả những video gây tranh cãi. Chính vì vậy tôi không ngạc nhiên khi video tục tĩu, gây shock được trí tuệ nhân tạo mời gọi mọi người xem tiếp."

Lỗ hổng thuật toán đã gây ra nhiều bê bối cho YouTube như video bạo lực máu me đội lốt những nội dung cho trẻ con trong YouTube Kid hay những video trào lưu thử thách nguy hiểm đến tính mạng người xem cũng được đăng tải dễ dàng trên mạng xã hội này.

Hiện có nhiều kênh YouTube “nhảm” mang những nội dung kích động. Trong ảnh có kênh đăng clip “Đổ 200 quả trứng lên đầu mẹ mình ăn mừng 200.000 subscriber”, và những kênh phản đối clip ấy…

Không đợi gì ở chính sách của YouTube

Công bằng mà nói, YouTube đã có nhiều thay đổi về chính sách và phần nào đã khắt khe hơn, kỹ lưỡng hơn khi có các động thái trong kiểm duyệt các video tải lên. Nhưng bài toán nghiệt ngã của những nhà quản trị mạng xã hội này là làm sao giải quyết mâu thuẫn giữa ‘an toàn nội dung’ cho người dùng làm sao để có thể kiểm duyệt hết các nội dung xấu nhưng cũng làm sao để có doanh thu cao!

Cho nên, hãy làm người tiêu dùng tin tức thông minh trước khi chờ YouTube cải thiện các bộ lọc. Phải khôn ngoan trong tiếp nhận các clip trên mạng xã hội này, đặc biệt là các tít (tiêu đề) hấp dẫn, các hình đại diện bắt mắt…

PHÚ TRANG